Olha como a coisa virou” [“Κοιτάξτε πώς άλλαξαν τα πράγματα”] στον ιστότοπο Passa Palavra.
2MCVitinho, Crime é o Crime/Dilma Sapatão/Instalar a UPP Αυτό το τραγούδι είναι “proibidão” [στμ. απαγορευμένο] (ένα υποείδος της μουσικής καριόκα-φανκ που συνδέεται με εγκληματικές συμμορίες από τις φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο) και ηχογραφήθηκε μετά την εισβολή του στρατού και τη δημιουργία των Ειρηνευτικών Δυνάμεων της Αστυνομίας (UPP) υπό την ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Εργατικού Κόμματος.
3 Ομιλία του πρώην προέδρου Λούλα στο φόρουμ “Δράση για την ανοικοδόμηση του δημοκρατικού κράτους” που δόθηκε στην αίθουσα της Νομικής Σχολής του UFRJ [Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο] (11 Αυγούστου 2017, διαθέσιμη στο.
4 Μιλάμε εδώ για “εξέγερση” επειδή ήταν ένας όρος που χρησιμοποιούσαν τα πιο μαχητικά στοιχεία στον ξεσηκωμό στις πόλεις εναντίον της αύξησης του κομίστρου στα λεωφορεία που ξέσπασε στη Βραζιλία μεταξύ του 2003 και του 2013. Από την άλλη, λαμβάνουμε υπόψιν την αντίληψη του João Bernardo για τον όρο, για τον οποίο “εξέγερση είναι η αναταραχή κάτω από τη σημαία ενός κοινού τόπου, συνεπώς το ακριβώς αντίθετο της επανάστασης, που είναι η ρευστοποίηση του κοινού τόπου” (Revolta/revolução, Passa Palavra, Ιούλιος 2013) – διάκριση που, στην πραγματικότητα, συνεισφέρει στην ανάλυση των ορίων που αντιμετωπίζουν αυτοί οι αγώνες.
5 “Το μόνο ‘αίτημα του κινήματος’ – η απόσυρση του Εργασιακού Νόμου – δεν ήταν στην πραγματικότητα ένα, καθώς δεν άφηνε χώρο για οποιαδήποτε προσαρμογή, οποιονδήποτε ‘διάλογο’. Με τον ολοκληρωτικά αρνητικό χαρακτήρα του, σηματοδοτούσε μόνο την άρνηση να συνεχίσει να κυβερνιέται μ’ αυτόν τον τρόπο (…)”. (Η Αόρατη Επιτροπή, Τώρα, Ill Will Editions, 2017). Αυτή η περιγραφή των διαμαρτυριών ενάντια στον νέο γαλλικό εργασιακό νόμο (Loi travail), που έγινε το 2016 από την “Αόρατη Επιτροπή” ακούγεται πολύ οικεία.
6 Αξίζει να θυμηθούμε, για παράδειγμα, το επεισόδιο όταν η διανοούμενη και υποστηρήκτρια του Εργατικού Κόμματος Marilena Chauí διακήρυξε, σε μια ομιλία στην Στρατιωτική Αστυνομία του Ρίο ντε Τζανέιρο, ότι τα μπλακ-μπλοκ είναι φασιστικής έμπνευσης. Δείτε “‘Black blocs’ agem com inspiração fascista, diz filósofa a PMs do Rio” (Folha de São Paulo, Αύγουστος 2013).
7 Σημείωσης της αγγλικής μετάφρασης: Στη Βραζιλία, οι “Επιχειρήσεις Εγγύησης του Νόμου και της Τάξης” (Επιχειρήσεις GLO, Operações Garantia da Lei e da Ordem) είναι ένα νομικό εργαλείο με το οποίο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξουσιοδοτεί μια προσωρινή στρατιωτική επέμβαση σε μια περιοχή της εθνικής επικράτειας “για την ειρήνευση αντιτιθέμενων ομάδων” (με άλλα λόγια, για την καταστολή εμφύλιων συγκρούσεων). Οι επιχειρήσεις GLO χρησιμοποιήθηκαν στη διάρκεια μεγάλων γεγονότων όπως το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου της FIFA το 2014 και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2016 στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Δείτε εδώ.
8 Ακολουθώντας τα ίχνη της κλιμάκωσης της καταστολής στον μακρύ απόηχο της μετά τον Ιούνιο περιόδου στο Ρίο ντε Τζανέιρο, μεταξύ 2013 και 2014, το φιλμ Operações de Garantia da Lei e da Ordem (κάτι σαν “Επιχειρήσεις Νόμος και Τάξη”, Julia Murat, 2017) διαγράφει την γραμμή της συνέχειας ανάμεσα στον λόγο της Ντίλμα, όταν αντιμετωπίζει τις διαμαρτυρίες, και στον λόγο της ορκωμοσίας του Temer: η υπεράσπιση της τάξης. Σημείωση της αγγλικής μετάφρασης: ο Αντιτρομοκρατικός νόμος εγκρίθηκε από την κυβέρνηση της Ντίλμα μόλις λίγο πριν τη διαδικασία απαγγελίας κατηγοριών εναντίον της.
9Σημείωση της αγγλικής μετάφρασης: αντίστοιχα, “Κίνημα Ελεύθερης Μετακίνησης” και “Κίνημα Ελεύθερης Βραζιλίας”. Το MPL είναι ένα ριζοσπαστικό κοινωνικό κίνημα που δημιουργήθηκε το 2005 για την επαναδιεκδίκηση της ελεύθερης μετακίνησης με τα ΜΜΜ και ήταν στην καρδιά της εξέγερσης του Ιουνίου του 2013 (διαβάστε). Το MBL είναι μια δεξιά οργάνωση που ιδρύθηκε το 2014 και είναι επικεφαλής των διαμαρτυριών για την απαγγελία κατηγοριών στην Dilma Rousseff (διαβάστε).
10 Από την μια πλευρά, παρακολουθήσαμε τη σκηνή στην οποία ο Λούλα, αν και ήξερε ότι η καταδίκη του ήταν ένας πολιτικός ελιγμός, παραδόθηκε για να κλειστεί στη φυλακή. επανεπβεβαιώνοντας την εμπιστοσύνη του στους δημοκρατικούς κανόνες: “αν δεν πίστευα στη Δικαιοσύνη, δεν θα είχα οικοδομήσει ένα πολιτικό κόμμα, θα είχα προτείνει μια επανάσταση σ’ αυτή τη χώρα”. Από την άλλη, βλέπουμε ότι, στο αποκορύφωμα της προεκλογικής εκστρατείας του, ο Bolsonaro, αν και ήξερε ότι οι εκλογές είχαν ήδη κερδηθεί, δεν σταμάτησε να αμφισβητεί την νομιμοποίηση των καλπών και να λέει ότι ο αντίπαλός του δεν θα μπορούσε να νικήσει παρά μόνο με νοθεία. Ο Eduardo Bolsonaro, γιος του εκλεγμένου Προέδρου, έφτασε ακόμα και να εμπαίξει το Ανώτατο Δικαστήριο, δηλώνοντας ότι αρκούν μόνο “ένας στρατιώτης και ένας δεκανέας” για να το “κλείσουν”.
11 Κοινή έκφραση σε στρατιωτικά περιβάλλοντα που σηματοδοτεί την στρατηγική σχεδιασμένη από τον αποκαλούμενο “λαϊκο-δημοκρατικό” χώρο από τη δεκαετία του 1980. Όπως και με ένα τσιμπιδάκι, η κατάληψη της εξουσίας θα απαιτούσε μια διπλή κίνηση: από τα πάνω, μια βαθμιαία κατάκτηση των θεσμικών χώρων· από τα κάτω, μαζική κινητοποιήηση καθοδηγούμενη από λαϊκές οργανώσεις, κοινωνικά κινήματα και συνδικάτα.
12 “Για πρώτη φορά, αυτό που εκφράζεται στις εκλογές”, είπε ο Paulo Arantes σε μια πρόσφατη συνέντευξη, “δεν αφορούσε μόνο την παραγωγή ή τη διαχείριση κλασσικών δημόσιων πολιτικών, αλλά ήταν η κατάληψη της εξουσίας μέσω της πολιτικής αντιπαράθεσης”. (Abriu-se a porteira da absoluta ingovernabilidade no Brasil, diz Paulo Arantes, Brasil de Fato, Νοέμβριος 2018). Σημείωση της αγγλικής μετάφρασης: Ο Paulo Arantes είναι Βραζιλιάνος μαρξιστής συγγραφέας.
13 Στμ. “Λοχαγός” (“Captain”), παρωνύμιο του Bolsonaro λόγω του βαθμού με τον οποίο αποστρατεύτηκε πριν ασχοληθεί με την πολιτική.
14 Αναλύοντας τον πρόσφατα προτεινόμενο για το Υπουργείο Εξωτερικών Σχέσεων στην κυβέρνηση Bolsonaro, ο Jan Cenek (στο Trump, o Ocidente, o chanceler, o ex-prefeito, o romance e a crise, Δεκέμβριος 2018) φτάνει σε ανάλογα συμπεράσματα: “το ακροδεξιό πρόγραμμα είναι πέρα από τον κωφάλαλο ρεφορμισμό, επειδή προϋποθέτει και υπερασπίζεται ανοιχτά αυτό που η άλλη πλευρά έλεγε ότι δεν θα υπερασπιζόταν αλλά έχει υπερασπιστεί, και συνεχίζει να υπερασπίζεται. Αφού ο καπιταλισμός δεν έχει καταργηθεί, η καταστολή είναι αναπόφευκτη, με τη διαφορά να είναι αυτή ανάμεσα στην ανοιχτή υπεράσπιση της στρατιωτικοποίησης και της βίας, από την ακροδεξιά, απέναντι στην θεωρητική καταδίκη αυτών των δύο από τον κωφάλαλο ρεφορμισμό, ο οποίος αυτοαναγορεύεται σε δημοκρατικό (όμως, όσοι ήταν στους δρόμους τον Ιούνιο του 2013, ξέρουν πολύ καλά τι έκανε [ο ρεφορμισμός] εκείνο το φθινόπωρο)”.
16Σημείωση της αγγλικής μετάφρασης: Ο João Bernardo είναι ένας μαρξιστής αγωνιστής της αυτονομίας γεννημένος στην Πορτογαλία. Στη διάρκεια της Πορτογαλικής Επανάστασης του 1974 (στμ. της περίφημης “Επανάστασης των Γαρυφάλλων”), ήταν μέλος της εργατικής εφημερίδας “Combate”. Δείτε τη βιογραφία του εδώ.
17 Ο φασισμός κατανοείται ως ένα ιστορικό φαινόμενο που δεν είναι απλά συνώνυμο ενός παροξυμένου αυταρχισμού, όπως έχει χρησιμοποιηθεί από την αριστερά. Αξίζει να σημειωθεί, για παράδειγμα, ότι η δικτατορία στη Βραζιλία, από τη δεκαετία του 1960 μέχρι κι αυτήν του 1980, αν και αυταρχική και εθνικιστική, δεν ήταν ένας κανονικά φασιστική. Για μια εκτενή συζήτηση αυτού του ζητήματος, δείτε João Bernardo, Labirintos do Fascismo (3ª versão, revista e aumentada, [“Λαβύρινθοι του Φασισμού”, 3η έκδοση, διορθωμένη και επαυξημένη] 2018).
18 Στμ. Το πρότεινε γιατί υπήρχε ένα οργανωμένο εργατικό κίνημα, στην ακμή του προγραμματισμού, με τη δύναμη να το επιβάλλει. Δηλαδή δεν είναι τόσο ότι οι διαχειριστές του PT ή του ΣΥΡΙΖΑ – οι αναλογίες είναι σημαντικές και αξίζουν ανάλυσης – δεν θα ήθελαν, ίσως, κάτι ανάλογο, όσο ότι η σημερινή συγκυρία αναδιάρθρωσης δεν έχει καμμιά σχέση με την περίοδο της ακμής της σοσιαλδημοκρατίας: είναι μια συγκυρία κυριαρχίας του κεφαλαίου – παρά τη βαθιά κρίση του – και διάλυσης ουσιαστικά αυτού που γνωρίζαμε ως εργατικό κίνημα. Ακόμα και η εναπομείνασα εργατική γραφειοκρατία αποκλείεται ή έχει απωλέσει σχεδόν οποιονδήποτε συνδιαχειριστικό ρόλο.
19 Στμ. Όπως είπαμε και παραπάνω, πιστεύουμε ότι υπάρχουν ενδιαφέρουσες αναλογίες με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ (η ενσωμάτωση των εργατικών οργανώσεων είχε προηγηθεί στην Ελλάδα ήδη με το ΠΑΣΟΚ). Και δεν μιλάμε τόσο για αναλογίες πολιτικές ή οργανωτικές των αντίστοιχων πολιτικών δυνάμεων αλλά για αναλογίες της δομικής αναδιάρθρωσης των δύο κοινωνικών σχηματισμών: δικτατορίες, εκδημοκρατισμός και νέο “κοινωνικό συμβόλαιο”, κρίση, ανάδυση “ριζοσπαστικής αριστεράς”, πολιτικές διαχείρισης της κρίσης κλπ.
20 Για μια ανάλυση αυτού του αντιεξεγετικού σχεδίου, δείτε “Depois de junho a paz será total” (στο Paulo Arantes, O novo tempo do mundo, São Paulo, Boitempo, 2013).
21 Αυτή η έκφραση χρησιμοποιείται από την Leda Paulani στο “Capitalismo financeiro, estado de emergência econômico e hegemonia às avessas” (στο Francisco de Oliveira, Ruy Braga e Cibele Rizek [orgs.], Hegemonia às avessas, São Paulo, Boitempo, 2010).
22 Αυτός ο όρος έγινε δημοφιλής από μια σελίδα στο Facebook.
25 Στμ. Πολύ ενδιαφέρον σημείο. Μπορούμε να το δούμε και σε σχέση με τη σειριοποίηση που αναφέρει ο Dylan Riley στην ανάλυση για τις συνέπειες του χρέους: “Το χρέος τείνει, συνεπώς, σε μια εξατομίκευση ή σειριοποίηση της πολιτικής δραστηριότητας. Αντί να συλλογικοποιεί τους μισθωτούς, εξατομικεύει τον πληθυσμό σ’ αυτό που ο Μαρξ περίφημα έχει περιγράψει σαν ‘ένα σακί πατάτες’”, “Τι είναι ο Τραμπ;”.
26 Στμ. Εξαιρετική διόραση σε ένα ζήτημα που πάσχουμε ιδιαίτερα, την ανάλυση της δυναμικής αυτού που με ευκολία ονομάζουμε “κανιβαλισμό” για να συγκαλύψουμε στην πραγματικότητα την αναδιάρθρωση και τον μετασχηματισμό των ταξικών σχέσεων με την ανάπτυξη των διαιρέσεων και των ανταγωνισμών εντός του ίδιου του προλεταριάτου, που δεν αντανακλούν παρά την κατίσχυση της εξατομίκευσης ως λογικής του κεφαλαίου. Γιατί πραγματικά, αν ο καθένας είναι μόνος στον αγώνα της επιβίωσης – αγώνας που προφανώς παροξύνεται σε άλλα όρια σε συνθήκες κρίσης και υποτίμησης – τότε, η λογική της ισότητας έναντι του κεφαλαίου επιτάσσει ότι όλοι πρέπει να έχουν το ίδιο σημείο “εκκίνησης” και όχι ειδικά προνόμια. Οι μηχανισμοί διαχείρισης και συμβιβασμού της σοσιαλδημοκρατίας, όπως συμπυκνώνονται στο “κράτος πρόνοιας”, ένας μηχανισμός άρσης ανισοτήτων, θεωρείται τώρα από το ίδιο το προλεταριάτο, κι αυτή είναι η ουσία, αλλοίωση των όρων του παιχνιδιού και μηχανισμός παραγωγής ανισοτήτων! Έτσι το επίδομα ανεργίας γίνεται αθέμιτος ανταγωνισμός στην αγορά εργασίας, και ο Πολάκης κάνει τις δηλώσεις που κάνει για τον Κυμπουρόπουλο (ουσιαστικά καταγγέλοντάς τον για χρήση “αθέμιτων” μέσων σε έναν ανταγωνισμό στον όλοι θα έπρεπε να είναι “ίσοι”). Είναι μια θεμελιώδης μάχη πάνω στην ουσία της ισότητας και των ανισοτήτων, του εξισωτισμού και της κοινωνικής διαχείρισής του, της κοινωνικής συνοχής, της συγκρότησης του ίδιου του προλεταριάτου.
27 Στμ. Εξαιρετικός και ιδιαίτερα διεισδυτικός χαρακτηρισμός για τη νέα Δεξιά.
28 Αν και ο όρος “escrache” έχει αρχικά προέλθει από την Αριστερά, αναφερόμενος στους αγώνες σχετικά με την εξαφάνιση πολιτικών προσώπων στην Αργεντινή, ήταν κυρίως στο πλαίσιο της πολιτικής ταυτοτήτων που απέκτησε, τα λίγα τελευταία χρόνια, την πιο πλήρη μορφή του. Για μια πιο δυναμική αφήγηση αυτών των δράσεων, δείτε: Dokonal, Sobre escrachos, extrema-esquerda e suas próprias novelas: o conto que pensei em escrever (Passa Palavra, Ιούλιος 2014). Στμ. Escrache, ίσως “διαπόμπευση”, τύπος άμεσης δράσης με μορφή διαδήλωσης που περιλαμβάνει την παρενόχληση δημοσίων προσώπων, συνήθως με συγκέντρωση γύρω από το σπίτι τους, το φώναγμα συνθημάτων με σκοπό τη δημόσια διαπόμπευσή τους. Στην Αργεντινή ο όρος επινοήθηκε το 1995 από την ομάδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα HIJOS, για να καταδικάσει τις γενοκτονίες που διέπραξαν τα μέλη της PROCESO και τα οποία αμνηστεύθηκαν από τον πρόεδρο Κάρλος Μένεμ.
30 “Οι συνθήκες της αστικής κοινωνίας είναι πολύ περιοριστικές για να περιλάβουν τον πλούτο που δημιουργείται από αυτούς. Και πώς ξεπερνά η αστική τάξη αυτές τις κρίσεις; Από τη μια πλευρά με την καταναγκαστική καταστροφή μιας μάζας παραγωγικών δυνάμεων· από την άλλη, με την κατάκτηση νέων αγορών και την πιο ενδελεχή εκμετάλλευση των παλιών”, Μαρξ και Ένγκελς: Το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, 1848, (Στμ. Στα ελληνικά: εκδόσεις Θεμέλιο, 2004).
32 Το σχόλιο είναι από έναν απλό εργάτη [“μπλε-κολλάρο”] ο οποίος έπαιρνε με το κινητό του φωτογραφίες της φωτιάς στα καταλύματα των εργατών. Οι συνέπειες της κατασκευής της Jirau, η εξέγερση των εργατών και η συνεργασία μεταξύ των κέντρων των εθνικών συνδικάτων και της κυβέρνησης για την καταστολή του κινήματος απεικονίζεται στο Jaci: sete pecados de uma obra amazônica (Caio Cavechini, 2015), που κυκλοφόρησε στα Αγγλικά με τον τίτλο Jaci: Seven Sins Of An Amazonian Work. Αξίζει επίσης να κοιτάξει κανείς στις αναφορές για τις διακοπές, τις δολοφονίες, τους βασανισμούς και τις φυλακίσεις στα εργοτάξια που έγιναν εκείνα τα χρόνια από τη Liga Operária, μια συνδικαλιστική ομάδα με μαοϊκές επιρροές που δρα στην περιοχή).
33 Η διαδρομή της αντίστασης των κατοίκων του αγροτικού καταυλισμού Milton Santos, ο οποίος στη διάρκεια της διακυβέρνησης Ντίλμα κινδύνευσε να υποστεί μια “αντίστρογη αγροτική μεταρρύθμιση”, έχει παρουσιαστεί εκτενώς στο Passa Palavra (tη πλήρης κάλυψη είναι προσβάσιμη εδώ). Στα Αγγλικά δείτε.
34 Στις αρχές του Αυγούστου του 2013, το Passa Palavra ανέφερε μια “φιμωμένη άνοιξη”: μόνο στην περιοχή του Grajaú, “περίπου 20 εκτάσεις καταλήφθηκαν ταυτόχρονα από οικογένειες που δεν είχαν πλέον τις συνθήκες για να πληρώνουν ενοίκιο (…). Είναι τουλάχιστον περίεργο να παρατηρήσει κανείς ότι, σε συνέχεια της πολιτικής αναταραχής που αποκαλούμε “γεγονότα του Ιούνη”, μια διαδικασία άμεσων αγώνων αναπτύχθηκε από τον πιο φτωχό κόσμο στις παρυφές των πόλεων και ότι τα αριστερά όργανα επικοινωνίας δεν της έδωσαν την προσοχή που άξιζε (Ocupações do Grajaú protestam por moradia no centro de São Paulo, Passa Palavra, Αύγουστος 2013).
35 Οι ετήσιες αναφορές στο Strike Balance, δημοσιευμένο από την Dieese, ανεβάζουν σε ένα σύνολο 2.050 τις καταγεγραμμένες απεργίες στη Βραζιλία για το έτος 2013, αριθμός που φτάνει τις 2.093 το 2015 (μέχρι αυτή τη στιγμή, δεν είχαν δημοσιευτεί αναφορές για τις απεργίες το 2014 και το 2015). Αλλά, όπως επισημαίνει ο Leo Vinicius, η ανάλυση της περιόδου θα έπρεπε να λάβει υπόψιν της και τις “απεργίες και δράσεις στους εργασιακούς χώρους που έγιναν εκτός συνδικαλιστικών δομών, και οι οποίες δεν συνυπολογίζονται σ’ αυτές τις στατιστικές. Είναι πιθανόν ότι πολλές αυτόνομες δράσεις απο οργανωμένους εργάτες έγιναν χωρίς να το μάθουμε εμείς καθόλου (Bem além do mito “Junho de 2013”, Passa Palavra, Ιούλιος 2018).
37 Η περίπτωση της GEO-PR (σημαίνει περίπου “Σύστημα Γεωαναφοράς για την Παρακολούθηση και την Υποστήριξη της απόφασης του Προέδρου”) είναι εμβληματική. Δημιουργήθηκε από την κυβέρνηση Λούλα το 2005 με το πρόσχημα της προστασίας των κοινοτήτων των quilombola, γαιών των αυτόχθονων και αγροτικών καταυλισμών. “Τροφοδοτούμένη με δεδομένα για κοινωνικά κινήματα, όπως: ‘διαδηλώσεις’, ‘απεργίες’, ‘κινητοποιήσεις’, ‘ζητήματα των αυτόχθονων’, ‘δράσεις των ΜΚΟ’ και ‘quilombolas’”, για περισσότερο από δέκα χρόνια, έδωση ύπαρξη σε “ένα πανίσχυρο εργαλείο επιτήρησης των κοινωνικών κινημάτων, το μεγαλύτερο που ξέρουμε μέχρι σήμερα” (Lucas Figueiredo, O grande irmão: Abin tem megabanco de dados sobre movimentos sociais, The Intercept, Δεκέμβριος 2016). [στμ. Quilombolas:Αφρικανικής καταγωγής κάτοικοι των quilombο, οικισμών στη βραζιλιάνικη ενδοχώρα που δημιουργήθηκαν αρχικά κυρίως από δραπέτες σκλάβους – από την λέξη kilombo που στην αγκολέζικη γλώσσα Kimbundu σημαίνει “κατασκήνωση σκλάβων”].
38 Μέρος του άρθρου “Revolta popular: o limite da tática” (ό.π.)
41 Σχετικά με τις συνέπειες των διακοπών και στάσεων που προκάλεσαν οι φορτηγατζήδες για τους εργάτες σε ψηφιακές πλατφόρμες, διανομείς, οδηγούς σχολικών και άλλες κατηγορίες εργαζόμενων στις πόλεις, δείτε Gabriel Silva, A greve dos caminhoneiros e a constante pasmaceira da extrema esquerda (Passa Palavra, Μάιος 2018).
42 “Ο Michel [Temer] σχηματίζει μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, προωθεί μια μεγάλη συμφωνία, προστατεύει τον Λούλα, προστατεύει τους πάντες. Αυτή η χώρα επιστρέφει στην ηρεμία, κανείς δεν μπορεί πια να της το στερήσει αυτό”, είπε ο Sérgio Machado, πρώην πρόεδρος της Transpetro, στην περίφημη συνομιλία του με τον Υπουργό Σχεδιασμού από την κυβέρνηση της Ντίλμα, Romero Jucá, λίγο πριν λάβει χώρα η ψηφοφορία σχετικά με την απαγγελία κατηγοριών στην Ντίλμα (καταγράφηκε και διέρρευσε στον τύπο τον Μάιο του 2016, το κείμενο διατίθεται εδώ).
44 Στμ. Πολύ ενδιαφέρον σημείο. Μιλάμε ουσιαστικά για μια διαδικασία που μεταστρέφει την εξεγερσιακότητα και την κοινωνική βία εξαιτίας του ίδιου του κατακερματισμού του προλεταριάτου (του κακόφημου “κανιβαλισμού”) σε δύναμη ενάντια στον εαυτό του, σε δύναμη ενσωμάτωσης, συμμόρφωσης με μια καινούρια τάξη, σε δύναμη τελικά του καθεστώτος. Η κοινωνική βία μετασχηματίζεται σε μια αυτοκατασταλτική δύναμη για το προλεταριάτο. Αυτό χρήζει μεγάλης ανάλυσης γιατί φαίνεται να είναι ακριβώς η δυναμική που ενδυναμώνει την νεοδεξιά αντεπανάσταση σήμερα, τη στοίχιση κομματιών του προλεταριάτου στη “συστημική αντισυστημικότητα” της νεοδεξιάς/νέας ακροδεξιάς.